شوان حەسەن
کتێبەکە ئەوھا دەست پێدەکات" من ناوم مەھدی زانایە. کوردم ئەمن. کوردی تورکیا. ئەز شارەداری دیاربەکرم..."
لە سوید ئەگەر ھەواڵێک، فیلمێک یاخود دیکۆمێنتارێک، وێنەی مەترسیدار و نەشیاوی تێدا بێت پێشتر ئاگاداری خەڵکەکە دەکەنەوە، ئەو کتێبەش خۆزگە لەسەر بەرگەکەی دەنووسرا، چونکە دیمەنی زۆر نامرۆڤانەی تێدایە، بۆیە وەک تکایەک ئەوەی لە خۆی ڕانابینێت باشترە نەیخوێنتەوە.
پێش ئەوەی بچمە ناو کتێبەکە، دەمەوێت چەند سەرنجێک لەسەر ئەو جۆرە کتێبانە بنووسم.
گرنگە مێژوو بەو چاوە بخوێنینەوە، کە نەمانگەیەنێت بە قۆناغی توندڕەویی و دەمارگیریی. چونکە ھەمیشە گروپێک ھەیە لە کۆمەڵگە ئەو بەڵگانە دەقۆزنەوە ھەندێک جار بەرگێکی نەتەوەیی لەبەر دەکەن و ھەندێک جاریش بەزمانێکی ڕەگەزپەرستانە، وامان لێدەکەن دژ بە نەتەوەکانیتر بین، ھەوڵدەدەن پڕ لە ڕق و تۆڵەمان بکەن، بە بڕوای من ڕاکێشانی ئەو خەڵکە ستەم لێکراوە بۆ جەنگێکی لەو شێوە دەچێتە خانەی جەنگی پێشوەختە دۆڕاو.
بۆ ئێمە نووسینەوەی ئەو جۆرە ڕووداوانە گرنگیەکەی لەوەدایە، لە خەبات و قوربانی مرۆڤە خەباتگێڕەکان بگەین و بەردەوام بین لەسەر ھەوڵ و تێکۆشانەکانیان لە پێناو گەیشتن بە مافەکانمان، ئێمە دەبێت لەو ھەقیقەتە سادەیە بگەین، بەرگریکردنمان لە مافە ڕەواییەکانم ھەرچەندە ھەڵە ۆ کەموکوڕیشی تێدابێت، باشترە لە بێدەنگی و خۆڕادەستدان
گرنگی نووسینەوەی ئەو جۆرە کتێبانە لەوەدایە. بە دەر و دراوسێیەکانمان بڵێین کە ئەو دەسەڵاتە یەک ڕەنگ و یەک دەنگانە چۆن مامەڵەمان لەگەڵدا دەکەن، لەو کاتانەی داوای مافەکانی خۆمان دەکەین، وەک ئەو قسەیەی کە بەناوی ( موسا عەنتەر) ڕۆیشتووە کە گوایە گوتویەتی" بە چ دەردەسەریەک لەژێر سفرەوە گەیاندویانە بە سفر" چونکە ئەو دەسەڵاتە ھەر لەگەڵ ئێمە وانییە و ئەو نیشتیمانەش بە تەنێ ھەر نیشتیمانی ئێمەش نییە و نەشبووە ( مەھدی زانا) ش باسی نەتەوەکانیتر دەکات لە زیندان، ئەمن نامەوێت مارکسیانە بۆ بابەتەکە بچم و کێشە چینایەتیەکەم پێ گرنگتر بێت لە نەتەوەیەکە، نەخێر ئەمن زیاتر مەبەستم لایەنە ئەقڵانیەکەیتی ، واتە ڕق و تۆڵەکردنەوە بکەیت بە بناغەی خەبات، ئەوەی گرنگە بۆ میللەتێکی غەدرلێکراو بزانێت بۆ و لە کوێ غەدری لێکراوە، وەھەروەھا چۆن خوێندنەوە بۆ نسکۆ و تێکشکانەکانی وەرگرێت، ئەوھا بە ئاسانی نەبێت بە خۆراک، چەند ھەنگاوێک لە پێش چەوسێنەر و داگیرکەرەکەی بێت.
تایبەت بەو کتێبەی ( مەھدی زانا) وەک لەسەرەتا ئاماژەم پێکرد بەڵگەی زۆر باشی تێدایە بە ھۆی ئەوەی مەھدی زانا بۆ خۆی کەسێکی وشیار و دیاربووە، لە ناو ڕووداوەکان بووە بەڵام زۆر بەداخەوە لە زۆر شوێن بە وردی ڕووداوەکان ناگێڕێتەوە، ھەست ناکەیت خۆی بە گێڕانەوەکە ماندووکردووە، لە لاپەڕە (٢٥-٢٦ ) باسی ئەوەمان بۆ دەکات جگە لە ئەشکەنجە دڕندانەکانیان، ھەڕەشەی ھێنانی ھاوسەرەکانییان لێدەکردین ھەتا بمانھێنە قسە، بۆیە کە قیژەی ژن و منداڵەکانمان گوێ لێدەبوو، بە خۆمان دەگوت" ئەمە ھاوژینەکەی منە" یاخود " بۆی ھەیە ئەمانە منداڵەکانی من بن ..."
بەردەوام دەبێت" ئاخر ژنی بەندکراویش ھەبوون، جارێکیان، گیراوێک بە ناوی عەلی ساریگویل کە دەنگی قیژەی ژنەکەی ناسیبۆوە، وەک شێتان سەری بە دیوارەکەدا دا، پاشان، عەلی لە ژێر ئەشکەنجەدا مرد" سەیری ئەو دیمەنە پڕ لە ئازارە بکە، لە نێوان سەر لە دیوارلێدانەکەی عەلی و ئەشکەنجەکەی چەندان دێر وندەبن، دەبوایە زۆر وردتر چیرۆکی عەلی تەواو بکردبایە، نەک ئەوھا خێرا تەواوی بکردبایە.
مەھدی زانا دەڵێت، کە گوازرامەوە بۆ گرتووخانەی ژمارە پێنج" گیراوەکانی تر دەمێک بوو مانیان لە خواردن گرتبوو تاکو ناڕەزایەتی بەرامبەر بەو ئازار و ئەشکەنجانە دەرببڕن کە دەیانچێشت، من کە ئەم مانگرتنەم پێ گونجاو نەبوو، بۆم شی کردنەوە کە باشتر وایە سەردانی کەسوکاریان بایکۆت بکەن: ئەوەی ڕاستی بێ، گیراوەکان لە بەردەم ئەندامانی بنەماڵە لێیان دەدرا، تەنانەت یەکێک لەوان تا ساتەوەختی مردن لێی درابوو! من خۆم لە سەردانی کەسوکار دەبوارد" ڕاستیەکەی ئەو پێشنیارەی مەھدی زانام زۆر پێ گرنگ بوو، ئاخر ئەو جەلادانە بەس کار لەسەر شکانی شکۆی تاکەکان دەکەن، بۆیە دەبێت ھەمیشە ھەنگاوێک لە پێش ئەوان بیت ، وەک ئەزموونی یەھودیەکان بڕوانیتە لێقەومانی بارودۆخەکە، لە نێوان گرنگ و گرنگتر، بزانیت چۆن گرنگتر ھەڵبژێریت، چونکە چارەننووسی تۆ بە دەست پۆلیسێکە، پۆلیسێک دەتوانێت بتکوژێت بە بێ ئەوەی بگەڕێتەوە بۆ بڕیاری دادگا، چونکە پێشتر ئەو مافەی پێدراوە.
مەھدی زانا دەڵێت" ئەوان نزیکەی پەنجا زیندانییان دەھێنایە دەرێ و لە پێش چاوی ھەموویان ، یەکێکیان ناچاردەکرد مەترەقەکە بگرێ و یەکێکی تریش لەسەری دابنیشێ و لە خۆی ڕۆبکا" ئەو جەلادانە دەسەڵاتی تەوایان پێدراوە ھەرچی بیانەوێت لەگەڵ ئەو زیندانییانە بیکەن، لە لایەکتر مرۆڤ لە ڕێگەی ئەو کتێبە، بەس سەیری شێوازی ئەشکەنجەدانی زیندانیەکان بکات، بۆی دەردەکەوێت کە دەسەڵاتدارانی تورکیا، ھەڵگری چ ئەقڵەتێکی خێڵەکین، ئەوانە لەوە ناگەن، ئەندامانی جەستەی مرۆڤ ھەڵگری حەز و ئارەزووێکی پڕ ھەست و ھەڵبژێردراوون، ناکرێت بە زۆر ڕێڕەکەیان بگۆڕیت، ئەوانە ئەندامی جەستەی مرۆڤن نەک جۆگەلەی ئاو، ئاخر بێنە پێشچاوی خۆت ئەرکی مەھدی زاناکان چەند قورسبووە، لەو کاتەی ویستوویانە باوەڕ و خۆڕاگری بۆ ھاوزیندانەکانیان بگەڕێنەوە، لە کاتێکدا بۆ خۆشت پارچە پارچە بکرێیت و جگە لە خۆڕاگری ھیچیترت پێ نەکرێت؟ بێ گومان ئەو قسەی من نییە، بەڵکو مەھدی زانا باسی ئەو ئەرکەی خۆی و ھاوڕێیەکانی دەکات.
مەھدی زانا دەڵێت" منیان بردە ھۆڵێک ، لەوێ ڕووت و قووت و بەدەست ھەڵیانواسیم و تەزووی کارەباییان لە ئەندامی نێرینە و کۆمم دەدا. کاتێ کارەبایان لێ دەدام ، سەرتاپای لەشم ھەڵدەلەرزی- ئەوان بە مەیان دەگوت" تەیارە فڕاندن"
دیمەنێکی تر باس دەکات بەناوی " ڕەوە قاز" بەڕووتی لەناو ئاوی ساردادا، پێ بەستراو، لێیان دەداین و بۆ ئەوەی لەسەر چۆکان بڕۆین، ئەو کاتەی دەبووراینەوە.
لەو کتێبە بچوکە بەدەیان دیمەنی ئەوھا ناخۆش و پڕ ئازار، کە سەختە مرۆڤ بەرگەی بیستن و خوێندنەوەی بگری، جا وەرە بەرانبەر بەو ھەموو ئەشکەنجە و سووکایەتیە، بتوانیت کاردانەوەیەکی ئارام و لەسەرەخۆت ھەبێت. مەبەستم نییە بیانو بۆ توندوتیژی بھێنمەوە بەڵام کاردانەوەی میھرەبانیش بەرانبەر بەو ھەموو دڕندەییە بە پەرجەموو دەزانم و دەبینم
بۆ بەھێزکردنی قسەکانم ، دەمەوێت ئەو لێکدانەوە گرنگەی دۆستۆیفسکی قەرزبکەم، کە سەد ساڵێک بەر لە گیرانەکەی مەھدی زانا لە کتێبە جوانەکەی نووسیووەتی بەناوی ( یادگارییەکانی خانەی مردووان) لەوێ باسی خاڵێکی زۆر گرنگ دەکات لەسەر سەروەریی یاسا، ئەو دەڵێت ئەگەر یاسا سەروەر بێت، ئەوە ئەفسەر، پۆلیسی و کارمەندانی زیندان بۆیان نییە ئازار و سووکایەتی بە زیندانییەکان بکەن، چونکە دادگا ماوەی سزاکەی بۆ دیاریکردوون، ئەوەی لەسەر کارمەندەکەنی زیندانە پاراستنی گیانی زینداییەکان و دابینکردنی پێداویستیەکانیانە.
بەڵێ دۆستۆیفسکی گیان، ئەو وڵاتانەی گرنگی بەو خاڵەی تۆ دەدەن، ڕێز لە ھاوڵاتیەکانی خۆیان دەگرن. بەڵام ئەوەی کتێبەکەی مەھدی زانا بخوێنتەوە دەزانێت دەسەڵاتی دیکتاتۆر چۆن کار لەسەر سووکردنی ھاوڵاتیەکانی خۆی دەکات" پێشنیاری چایان بە ئێمە دەدا و لە پڕێکا چایەکەیان بە کوڵاوی بەسەر ئێمەیاندا دەڕژاند" مەھدی زانا وادەگێڕێتەوە.
لە کۆتاییەکەی لەگەڵ ئەوەی چەند تێبینیەکم ھەیە لەسەر کتێبەکە، بەڵام سوپاس و پێزانینی زۆرم بۆ وەرگێڕ، زۆرم سوود لەو کتێبە وەرگرت ، بۆ من زانیاری زۆر باشی تێدابوو.
سەرچاوە: لاپەڕەی فەیسبووکی نووسەر
